کم منفصلکم منفصل، به‌معنای کمّ فاقد حدّ مشترک، در وقت فرض تجزیه است. ۱ - اقسام کمکمّ، یکی از مقولات عَرَضی، و دارای دو قسم اصلی است: ۱. کمّ متصل؛ ۲. کمّ منفصل. ۲ - توضیح اصطلاحکمّ منفصل آن است که اجزایش در وقت فرض تجزیه، دارای حدّ مشترکی نباشد مثل عدد هفت که وقتی به سه و چهار تجزیه شود فاقد حدّ مشترکی است که بدایت یکی از آن دو و نهایت دیگری باشد. کمّ منفصل فقط دارای یک نوع، یعنی عدد، است. البته "ارسطو" در مبحث مقولات، "قول" را ؛که از حروف تشکیل می‌شود؛ نیز نوعی کمّ منفصل دانسته است و "غزالی" نیز در این باره از وی تبعیت کرده است، اما غالب حکمای اسلام همچون "خواجه طوسی" در اساس الاقتباس، و "ملاصدرا" در شرح هدایه اثیریه، کمّ منفصل بودنِ قول را رد کرده‌اند و معتقدند کمّ خواندن "قول" به لحاظ عروض عدد بر آن است. ممکن است توهم شود که عدد نیز می‌تواند دارای حد مشترک باشد مثلاً عدد هفت را به دو قسمت مساوی تقسیم کنیم که هر طرف، عدد سه باشد، و عدد یک را حد مشترکی بگیریم که جزء آن دو قسمت نباشد. پس عدد هم باید از اقسام کم متصل شمرده شود. جواب این است که عدد هفت هرگاه به دو قسمت شود دو طرف آن یکی عدد سه و دیگری عدد چهار است، و اگر عدد یک را حد مشترکی بگیریم که جزء آن دو قسمت نباشد، در واقع عدد مورد نظر، عدد شش خواهد بود نه عدد هفت. [۲]
ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، ص۳۰.
[۴]
ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق)، ج۱، ص۱۶.
[۶]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۶۳.
[۸]
ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معیار العلم في فن المنطق، ص۲۹۸-۲۹۹.
[۹]
خوانساری، محمد، منطق صوری، ص۱۳۹.
[۱۰]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۷۲.
۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • گرامی، محمدعلی، منطق مقارن. • خوانساری، محمد، منطق صوری. • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفا (منطق). • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، النجاة. • ابوالحسن سالاری، بهمنیار بن مرزبان، التحصیل. • ابوحامد غزالی، محمد بن محمد، معيار العلم في فن المنطق. • علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «کم منفصل»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۷. |